Mnemozyne i córki. Pamięć w literaturze polskiej drugiej połowy XVIII wieku

„Książka Mnemozyne i córki jest pierwszą syntetyczną i przekrojową, cenną próbą spojrzenia na literaturę polskiego oświecenia stanisławowskiego poprzez kategorie badawcze proponowane w nurcie humanistyki skupionej na zagadnieniach pamięci. […] Opracowanie przez Profesor Teresę Kostkiewiczową obrazów przeszłości indywidualnej i zbiorowej w polskiej literaturze osiemnastowiecznej w ich związkach ze zjawiskami, które można uchwycić dzięki inspiracjom i rozpoznaniom humanistyki zainteresowanej pamięcią, jest niewątpliwie pozycją wartą popularyzacji nie tylko w środowiskach literaturoznawców i studentów polonistyki. Przynosi bowiem wzór i szansę aktualizacji upowszechnionych przez edukację szkolną ujęć tradycji literackiej okresu stanisławowskiego, nowego określenia jej znaczenia dla późnego oświecenia, już porozbiorowego, i dla narodzin romantycznej antropologii – słowem to lektura także dla nauczycieli i wszystkich myślących nad źródłami i kształtem tożsamości własnej, indywidualnej oraz zbiorowej Polaków oraz Europejczyków dobrze osadzonych we wspólnej kulturze europejskiej: mitologii antycznej, wyobrażeniach biblijnych, doświadczeniach historycznych i formach i ekspresji”.

Z recenzji prof. dr hab. Barbary Judkowiak

Uwagi wstępne / 9

Rozdział I. Doświadczenie – wspominanie – upamiętnianie. Reprezentacje pamięci indywidualnej w poezji polskiej drugiej połowy XVIII wieku / 27
1. Wspominanie / 29
2. Pamięć a poetycka autobiografia / 50
3. Upamiętnianie / 63
4. Pamięć w utworach metapoetyckich / 68
5. Pamięć i czas / 73

Rozdział II. „Kościół nieprzerwanej pamięci”: reprezentacje zbiorowej pamięci o przeszłości w poezji drugiej połowy XVIII wieku / 83
1. Uwagi wstępne / 83
2. Pamięć o świecie antyku: reprezentacje „czasu” mitycznego / 88
3. Pamięć o świecie antyku: reprezentacje pamięci o antycznej przeszłości historycznej / 107
4. Reprezentacje zbiorowej pamięci o przeszłości krajowej: pamięć zbiorowa jako wyobrażenie przeszłości / 126
5. Pamięć zbiorowa jako doświadczenie przeszłości / 156
6. Upamiętnianie dla przyszłości / 166

Rozdział III. Reprezentacje przeszłości w utworach narracyjnych / 177
1. Dawność w eposie bohaterskim: pamięć w Wojnie chocimskiej Krasickiego / 179
2. Przeszłość w Historii Ignacego Krasickiego / 184
Tytuł i instancje nadawcze / 184
Bohater / 188
Czas / 194
Historia / 198
3. Historia i pamięć w Leszku Białym Michała Dymitra Krajewskiego / 207
Historia, fikcja, gatunek / 207
Czas i pamięć w narracji / 230
4. Obroty czasu i pamięci w utworach historycznych Franciszka Salezego Jezierskiego / 237
Opowieść, czas, historia w Gowórku herbu Rawicz / 237
Mit, pamięć, historia w Rzepisze matce królów: „konfiguracja w opowieści fikcyjnej” / 257

Rozdział IV. Twórczość dramaturgiczna drugiej połowy XVIII wieku jako medium pamięci / 283
1. Uwagi wstępne / 283
2. Przeszłość w tragedii historycznej / 286
3. Historia w operze i dramie / 298
4. Motywy średniowieczne w dramacie historycznym / 311
5. Temat antyczny w dramacie / 318
Próba podsumowania / 329
Nota bibliograficzna / 339
Summary

Maria Janoszka

Teresa Kostkiewiczowa