doktorant Wydziału Politologii i Stosunków Międzynarodowych UMK. Autor ok. 40 publikacji. Członek redakcji „Historia i Polityka". |
Antologia polskiej myśli politycznej w latach 1945–1989
Dokonany wybór może budzić kontrowersje, nie wynika wszakże z preferencji ideowych autorów. Staraliśmy się zachować zasadę sine irea et studio. Część tekstów ma charakter kontekstualny, ale dołożyliśmy starań, aby zamieścić przede wszystkim wypowiedzi o charakterze programowym. Poszczególne teksty zostały przyporządkowane zasadzie stosunku do władzy. Wyodrębniliśmy obóz władzy, środowiska katolickie będące enklawą niezależności, ugrupowania publikujące poza oficjalnym obiegiem i te które starały się w jego ramach prowadzić niezależny dyskurs oraz odrębnie emigrację. Duża grupa tekstów dotychczas nie była znana szerszemu ogółowi odbiorców chociażby ze względu na dostępność. Mowa w tym wypadku przykładowo o fragmentach prac publicystów i polityków emigracyjnych, jak i niskonakładowych, drugoobiegowych publikacji.
Zbiór nasz adresujemy do szerokiego grona odbiorców: studentów, pracowników nauki, a także wszystkich zainteresowanych ideami politycznymi. Nie ma on wyłącznie znaczenia historycznego. Publicyści i politolodzy, analizujący trudności w budowie społeczeństwa obywatelskiego po 1989 r., przyczyn poszukiwali w reliktach komunistycznej przeszłości. Odwoływano się do pojęcia homo sovieticus czy, wypracowanej przez Stefana Nowaka, koncepcji społecznej próżni. Pisano o recydywie społeczeństwa wycofanego.
WSTĘP / 9
CZĘŚĆ I. OBÓZ WŁADZY
Bolesław Bierut, O więzi z bezpartyjnymi / 17
Z przemówienia wygłoszonego na II Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej dnia 21 kwietnia 1949 roku / 17
Bolesław Bierut, O pracy i zadaniach organizacji partyjnych. Z referatu wygłoszonego na III Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej dnia 1 listopada 1949 roku / 22
Deklaracja ideowo-programowa Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego z 12 marca 1956 roku / 36
Uchwała Plenum Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego z 10 października 1956 roku / 45
Referat Władysława Gomułki wygłoszony na VIII Plenum KC PZPR (fragmenty) / 53
Memorandum Rządu PRL w sprawie utworzenia strefy bezatomowej w Europie Środkowej z 14 lutego 1958 roku / 60
Uchwała V Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z 11–16 listopada 1968 roku / 63
Przemówienie radiowo-telewizyjne I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka z 20 grudnia 1970 roku/ 66
Protokół Porozumień Sierpniowych z 31 sierpnia 1980 roku / 71
CZĘŚĆ II. KOŚCIÓŁ I ŚRODOWISKA KATOLIKÓW ŚWIECKICH
Katolickie postulaty konstytucyjne / 85
Ksiądz Jan Piwowarczyk, Państwo chrześcijańskie / 91
Bolesław Piasecki, Zagadnienia istotne / 97
Kardynał Stefan Wyszyński, „Kamienie węgielne budowania na górach świętych…” Pierwsze słowa Prymasa Polski na Jasnej Górze po uwolnieniu / 107
Jacek Woźniakowski, Kluby i polityka / 116
Orędzie biskupów polskich do ich niemieckich braci w Chrystusie z 18 listopada 1965 roku / 120
Przemówienie w Sejmie posła Jerzego Zawieyskiego z 10 kwietnia 1968 roku / 130
Jacek Woźniakowski, Przełom i perspektywy / 136
Kardynał Stefan Wyszyński, Naród – Kościół – Państwo. Kazanie świętokrzyskie z dnia 25 stycznia 1976 roku / 144
Oświadczenie Polskiego Komitetu Ochrony Życia i Rodziny w sprawie przekształcenia się w Polski Komitet Obrony Życia, Rodziny i Narodu / 157
Ksiądz Józef Tischner, Solidarność sumień. Kazanie wygłoszone na Wawelu dnia 19 października 1980 roku / 160
Kazanie prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego na temat odpowiedzialności, obowiązków oraz praw narodu i władzy z 26 sierpnia 1980 roku / 164
Ksiądz Franciszek Blachnicki, Ruch Światło-Życie jako pedagogia nowego człowieka. Referat przygotowany na VIII Krajową Kongregację Odpowiedzialnych Ruchu w lutym 1983 roku / 175
Jerzy Turowicz, Przemówienie wygłoszone podczas inauguracji obrad Okrągłego Stołu, 6 lutego 1989 roku / 191
CZĘŚĆ III. ŚRODOWISKA NIEZALEŻNE I OPOZYCYJNE
Witold Jedlicki, Chamy i Żydy / 199
Jacek Kuroń, Karol Modzelewski, List otwarty do partii / 230
Rezolucja uchwalona na wiecu studentów Politechniki Warszawskiej w dniu 13 marca 1968 roku / 247
Apel do społeczeństwa i władz PRL z 22 września 1976 roku / 249
Apel do społeczeństwa polskiego wystosowany w związku z ukonstytuowaniem się Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela / 252
Adam Michnik, Kościół, lewica, dialog / 256
Deklaracja wydana w związku z powołaniem (krakowskiego) Studenckiego Komitetu Solidarności / 265
Deklaracja założycielska Towarzystwa Kursów Naukowych / 268
Deklaracja Komitetu Założycielskiego Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża / 271
Adolf Romański [Mirosław Dzielski], Kim są liberałowie? / 273
Stefan Kisielewski, Na czym polega socjalizm? / 276
Deklaracja Ideowa Konfederacji Polski Niepodległej / 290
Leszek Moczulski, Rewolucja bez rewolucji / 294
Deklaracja Ideowa Ruchu Młodej Polski / 303
21 postulatów z 17 sierpnia 1980 roku / 319
Posłanie I Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” do ludzi pracy Europy Wschodniej / 322
Samorządna Rzeczpospolita / 324
Leszek Kołakowski, Tezy o nadziei i beznadziejności / 337
Mirosław Dzielski, Potrzeba twórczego antykomunizmu / 343
Janusz Korwin-Mikke, Program liberałów / 347
Deklaracja ideowa Ruchu „Wolność i Pokój” / 357
Jan Błoński, Biedni Polacy patrzą na getto / 363
Kornel Morawiecki, Zasady ideowe i program Solidarności Walczącej / 376
CZĘŚĆ IV. MYŚL POLITYCZNA EMIGRACJI
Ignacy Matuszewski, Walka / 395
Antoni Pająk, W obronie państwa polskiego / 399
Uchwały i postanowienia I Kongresu Polskiego Stronnictwa Ludowego na Emigracji / 405
Stanisław Mikołajczyk, Przemówienie poświęcone Tysiącleciu Polski Chrześcijańskiej przekazane do Kraju za pośrednictwem Radia
Wolna Europa / 410
Deklaracja Ideowo-Programowa Polskiego Stronnictwa Ludowego przyjęta na jego IV Kongresie / 417
Juliusz Mieroszewski, Rosyjski „kompleks Polski” i obszar ULB / 426
Adam Ciołkosz, Zadania P.P.S. na obczyźnie / 435
Adam Ciołkosz, Jak widzę przyszłość Polski / 442
Jędrzej Giertych, Polski obóz narodowy/ 444
Wojciech Wasiutyński, O program większości / 454
BIBLIOGRAFIA PRAC ŹRÓDŁOWYCH / 465
Arkadiusz Meller
Grzegorz Radomski
Doktor habilitowany, profesor nadzwyczajny UMK. Politolog i historyk. Autor kilku monografii i współredaktor sześciu opracowań zbiorowych. Opublikował kilkadziesiąt artykułów zamieszczonych w pracach zbiorowych i czasopismach naukowych. Członek redakcji kilku pism naukowych, m.in. „Polish Biographicał Studies”. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół współczesnej polskiej myśli politycznej, nacjonalizmu, samorządu terytorialnego.
Michał Strzelecki
dr hab., prof. UMK, absolwent historii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1994 r. uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie historii na podstawie rozprawy „Działalność opozycji parlamentarnej w Krajowej Radzie Narodowej i Sejmie Ustawodawczym (VI 1945 – X 1947)”. W latach 1997 – 2010 pracownik Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. W 2009 roku uzyskał tytuł doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie nauki o polityce. Od 2010 roku pracownik Wydziału Politologii i Studiów Międzynarodowych UMK w Toruniu. Od roku 2012 profesor nadzwyczajny UMK w Toruniu. Jego zainteresowania naukowe obejmują najnowsze dzieje Polski, współczesną myśl polityczną (ze szczególnym uwzględnieniem polskiej myśli politycznej), kulturę polityczną, ruchy społeczne oraz współczesne systemy polityczne.
Witold Wojdyło
absolwent Wydziału Humanistycznego UMK w Toruniu. Tytuł profesora uzyskał w 2004 r. Pracownik Wydziału Politologii i Stosunków Międzynarodowych UMK, obecnie kierownik Katedry Myśli Politycznej i Prorektor UMK ds. studenckich. Autor ok. 170 publikacji, w tym m.in. „Stanisław Grabski 1871-1949. Biografia polityczna" (Toruń 2003).